Kan je bij een fietsongeval de overheid aansprakelijk stellen voor de slechte staat van het wegdek? Nevisis Advocaten geeft tekst en uitleg in het magazine van VWB.

Een veel voorkomende frustratie bij amateurfietsers is de erbarmelijke staat van het wegdek en het fietspad. In enkele gevallen leidt dit niet enkel tot frustraties maar ook tot ongevallen met al dan niet aanzienlijke materiële of zelfs lichamelijke schade.

Art. 1384 1e lid Burgerlijk Wetboek ( BW) bepaalt: “Men is aansprakelijk niet alleen voor de schade welke men veroorzaakt door zijn eigen daad maar ook voor die welke veroorzaakt wordt door de daad van personen voor wie men moet instaan, of van zaken die men onder zijn bewaring heeft.”

Er is aldus een vermoeden van aansprakelijkheid voor wie een gebrekkige zaak onder zich heeft. Concreet houdt dit een positieve verplichting in voor elke overheid om de wegen (en dus ook fietspaden) onder haar bewaring te onderhouden en te herstellen indien nodig. De theorie is dus eenvoudig: kom je ten val door een gebrekkig fietspad, is de overheid hiervoor aansprakelijk en zal ze de schade moeten vergoeden. De praktijk leert ons echter dat dit gegeven vaak een utopie is en overheid op allerlei manier zal trachten haar verantwoordelijkheid te ontlopen.

Om de overheid aansprakelijk gesteld te zien, zal aan een aantal voorwaarden voldaan moeten zijn waaronder de volgende: De weg of het fietspad zal effectief onder bewaring van de desbetreffende overheid moeten vallen. Men kan bv. niet een gemeente aansprakelijk stellen voor een gebrekkige weg die valt onder het beheer van het Vlaams-Gewest. Dit is de eerste en tevens de eenvoudigste horde.

Daarnaast zal men zal moeten aantonen dat er een gebrek in de zaak (cfr. het wegdek) is. Een gebrek in de zin van artikel 1384 1 e lid BW is een abnormaal kenmerk dat , in bepaalde omstandigheden, schade kan veroorzaken. 1 Een zaak is abnormaal wanneer zij ongeschikt is voor normaal gebruik waartoe zij bestemd is of wanneer zij niet beantwoordt aan de normaal gestelde maatschappelijke verwachtingen. Het abnormaal karakter van de zaak kan worden beoordeeld door een vergelijking te maken met zaken van dezelfde soort en hetzelfde type om uit te maken aan welke vereisten van de zaak het slachtoffer zich normaal mocht verwachten. 2 Zo zal logischerwijze een bosweggetje niet aan dezelfde vereisten dienen te voldoen als een fietspad.

Wanneer een deel van de openbare weg effectief als fietspad wordt bestemd, dient dit fietspad uiteraard op een veilige manier door fietsers bereden te kunnen worden. Een plotse verzakking in het wegdek zal een gebrek in de zaak uitmaken. Het is het bewijzen van dit gebrek in de zaak dat in de praktijk dikwijls voor problemen zorgt. Het bewijs van het gebrek van de zaak mag dan wel door vermoedens worden geleverd: Uit de eliminatie van alle mogelijke oorzaken van de schade, andere dan een gebrek van de zaak mag afgeleid worden dat de schade alleen door een gebrek van de zaak of een onderdeel ervan is veroorzaakt, de praktijk leert ons dat rechtbanken hier niet al te vaak in meegaan.

Vaak zullen er bij het ongeval geen (objectieve) getuigen aanwezig zijn. Bij een zware val door de staat van het wegdek raden wij daarom steeds aan om meteen de politie ter plaatse te laten komen. Zij kunnen op hun beurt de nodige vaststellingen in een proces-verbaal gieten dat voor de rechtbank wel enige bewijswaarde heeft.

Het gebrek mag tenslotte ook niet voorzienbaar zijn. Het gaat uiteraard niet op om als fietser in een put te rijden die men van op afstand kon zien en die dus perfect te vermijden was om dan vervolgens de overheid aansprakelijk te gaan stellen. Men moet als het ware verschalkt worden door de slechte staat van het wegdek.

Gezien de bewijslast volledig bij de fietser, als eisende partij, ligt en deze zoals hoger geschetst niet licht op te vatten valt, zal men dikwijls al snel de handdoek in de ring (moeten) gooien.

Ook verzekeringsmaatschappijen staan dikwijls niet te springen om hun klanten bij te staan in procedures tegen de overheid. Nochtans, wanneer u verzekerd bent voor rechtsbijstand, hebt u steeds het recht om minstens een advies in te winnen bij een advocaat naar keuze op kosten van de rechtsbijstand.

Bij een ongeval (ook door de staat van het wegdek) raden wij in ieder geval aan om een gespecialiseerde advocaat te raadplegen. Deze zal samen met u bekijken wat de mogelijkheden zijn. Indien de slaagkansen nihil zijn, heeft het uiteraard geen nut om te procederen. Langs de andere kant is het zeker niet altijd een verloren zaak en kan men de overheid wel degelijk laten opdraaien voor de geleden schade mits men een goed dossier kan samenstellen.

Elk dossier zal steeds in concreto bekeken moeten worden. Mocht u verder nog vragen hebben over de aansprakelijkheid van de overheid of het verkeersrecht in het algemeen kan u steeds contact opnemen met een van onze gespecialiseerde advocaten die u met plezier zullen verder helpen.